نمود رنگ چیست ؟

شاخص نمود رنگ ، CRI یا COLOR  RENDERING  INDEX  ، یکی از خصوصیات مهم برای استفاده از لامپ ها و چراغ هاست. به زبان ساده به این معنی است که  توانایی منبع نور مصنوعی برای نمایش واقعی و صحیح  رنگ ها در قیاس با نور خورشید چقدر است؟

مشابه هر موضوع تخصصی دیگری، نورپردازی هم دارای شاخص هایی مهم برای تعیین کیفیت موردنظر است. این شاخص برای تشخیص و تمایز بین کیفیت تابش منبع های نور به کار می رود. شاخص CRI معیاری جهانی است. برای بیان اینکه رنگهای محیط چه مقدار زیر نور یک منبع نور به رنگ حقیقی شان نزدیک هستند به کار برده می شود.

تعریف CRI عموما برای مهتابی ها و لامپ های فلوئورسنت، لامپ های کم مصرف، لامپ گازی متال و سدیم و در محصولات ال ای دی به کار می رود. استفاده نکردن این شاخص برای لامپ های رشته ای به علت رنگ زرد و ثابت آنهاست.

تولیدکنندگان لامپ‌های رشته‌ای به علت فراگیری یا حداقل، سادگی محصولات خود بیش تر از نیم قرن است تغییری مشخض در تولیداتشان نداشته اند و مدت هاست که تولید این نوع لامپ ها در یک دمای رنگ ثابت و بدون تغییر باقی مانده است. این در حالی است که محصولات LED روز به روز در حال تغییر، از نظر سخت افزار، تکنولوژی ساخت و به کارگیری نیمه هادی و پروتکل های استاندارد، خود هستند. بنابراین کیفیت کاربرد این محصولات رو به پیشرفت بوده و ما شاهد گسترش طیف رنگی آنها هستیم.

شاخص نمود رنگ چیست؟

شاخص نمود رنگ چیست؟ اسامی دیگر شاخص سی آر ای، میزان رنگ دهی، شاخص تجلی رنگ، درصد بازتاب رنگ و Ra نیز به کار برده می شود که همه این اصطلاحات سعی در رساندن یک مفهوم واحد دارند.

این شاخص بدون واحد اندازه گیری است و به صورت یک عدد بیان می شود و از عدد ۰ تا ۱۰۰ قابل استفاده است اما بدترین منبع نور مصنوعی از نظر شاخص نمود رنگ ( بخارسدیم کم فشار)  شاخص نمود رنگی برابر ۲۰ دارد. هر چه این عدد به ۱۰۰ نزدیکتر باشد، نمود رنگ واقعی تر است.شاخص نمود رنگ خورشید ۱۰۰ در نظر گرفته می شود زیرا تمام طیف ها را در خود دارد یعنی تمام طول موج های ۳۸۰ تا ۷۸۰ نانومتر را در خود جای داده است.

شاخص نمود رنگ می گوید، طیف منبع نور چقدر کامل است یعنی ازطیف قرمز تا بنفش را چه مقدار در خود جای داده است. اگر در منبع نور طیف سبز موجود نباشد، تمام اشیاء سبز رنگ با رنگ واقعی شان نشان داده نمی شوند و ممکن است به صورت درست درک نشوند.

مشابه این موضوع ممکن است برای شما هم اتفاق افتاده باشد. مخصوصا وقتی قصد خرید لباس داشته اید و مجبور شده اید برای دیدن رنگ واقعی لباس، آن را از فروشگاه بیرون برده و زیر نور خورشید مورد بررسی قرار دهید تا از رنگ واقعی آن اطمینان حاصل کنید که در این حالت ایراد از شاخص نمود رنگ چراغ های فروشگاه می باشد. برای مکانهایی که نمایش واقعی رنگ اهمیت زیادی دارد مانند فروشگاه های لباس، صنایع نساجی، سالن های آرایش و گریم، فروشگاه های فرش و غیره باید از چراغ هایی با CRI بالاتر از ۹۰ استفاده نمود.

بازه تعریف شاخص نمود رنگ

شاخص نمود رنگ برای اندازه گیری کیفیت نور در محصول مورد نظر استفاده می شود. چشم انسان طبیعت گراست و به صورتی تکامل پیدا کرده است که رنگ اشیا را زیر نور خورشید تعریف می کند. مغز ما اصلی ترین تفاوت بین رنگ ها را زیر نور طبیعی خورشید متوجه می شود. در انتها یک عدد مابین یک تا صد برای محصول مورد نظر طبق این معیار ارائه می شود.
در حقیقت نورخورشید بهترین نور برای تشخیص رنگ اشیاست و بهترین نمود رنگ را دارد پس عدد ۱۰۰ را به نور خورشید و نورهایی که بیشترین مطابقت با آن را دارند نسبت می دهیم. برای نور هایی که تشخیص رنگ در آن ممکن نباشد هم CRI معادل عدد صفر است. از این رو هر رقم در این بازه، مخصوص یک رنگ و دمای نور خاص می باشد که در تعیین کیفیت تشخیص رنگ در زیر نور به متخصصان کمک می کند. این نتیجه با هشت رنگ خاص تعیین می شود.

تاریخچه شاخص نمود رنگ

تاریخچه شاخص نمود رنگ به سال 1965 برمی گردد. اولین بار در سال ۱۹۶۵ دقیقا پس از پیدایش لامپ های فلورسنت توسط کمیته بین المللی روشنایی( CIE )منتشر شد و در سال ۱۹۷۴ بهبود پیدا کرد و از آن تاریخ تا سال ۲۰۱۵ به عنوان معیار اندازه گیری شاخص نمود رنگ منابع نور مصنوعی مورد استفاده قرار می گرفت ولی با پیشرفت سریع علم رنگ و تکنولوژی تولید  LED  ها، نیاز به تعریف جدیدی از این معیار احساس شد و انجمن مهندسی روشنایی (IES)  وارد عمل شد و استانداردی تحت عنوان TM-30-15  را معرفی نمود که استفاده از آن به طور رسمی اعلام نشده است و هنوز در حال تکمیل می باشد. ال‌ای‌دی‌ها مرزهای اندازه‌گیری میران کیفیت را تغییر داده‌اند. با توجه به کیفیت عالی نور و صرفه اقتصادی و صرفه جویی انرژی ، ال‌ای‌دی‌ها (LED) توانستند آن راه پنجاه ساله را یک شبه طی کنند.

استانداردها در صنایع بزرگ تغییری نامحسوس و گام به گام دارند بنابراین موضوع TM-30-15 شاید تکراری باشد اما توسط صنعتگران، دانشمندان و طراحان پذیرفته شده است. استاندارد جدید سه تغییر عمده را پیشنهاد می‌دهد:

1. نمونه رنگ از ۸ عدد به ۹۹ افزایش پیدا کند.
2. این استاندارد در گذشته تنها به شباهت بین ظاهر رنگ نور با رنگ استاندارد توجه داشت، اما اکنون باید دامنه نیز مورد توجه قرار گیرد.
3. CRI  هفتاد سال است برای دسته بندی لامپ‌های فلورسنت و HID بکار میرفته است اما اکنون چشم اندازی وسیع در مقابل خود خواهد داشت.

این اتفاق برای ال‌ای‌دی‌‌های مبتنی بر کیفیت، موقعیتی است کم نظیر و برای لامپ‌های رشته‌ای و فلورسنت خبری بسیار بد است. در سال‌های اخیر نیاز به CRI بیشتر از قبل احساس شده است. امروزه برای تشخیص بین نور خوب و بد CRI فاکتور بسیار دقیق و تعیین کننده ای است. لامپ‌های ال‌ای‌دی با  CRI  خوب توانستند بازار را به سمت خود هدایت کند.

اهمیت شاخص نمود رنگ

اهمیت شاخص نمود رنگ در چیست؟ استفاده از منابع نور مصنوعی با شاخص نمودرنگ پایین، باعث از بین رفتن آرامش و کارایی بصری  می شود و حس تعلق به فضا و ماندن در فضا  را به شدت کاهش می دهد. به همین دلیل، استاندارد EN 12464-1 مقادیر استاندارد را برای فضاهای مختلف بیان نموده است البته ذکر این نکته ضروری است که استاندارد حداقل کیفیت است.

متاسفانه در کشور ما استفاده از لامپهای فلورسنت هنوز بیشترین تقاضا را دارد که  پوشش داخلی این نوع لامپ ها عمدتا از هالو فسفات می باشد که CRI حدود ۵۰ تا ۶۰ دارد. و این یعنی تا امروز رنگ ها را زیر نور این نوع لامپ ها بسیار بد می دیدیم. منابع نوری که منحنی توزیع طیفی توان (SPD) پیوسته دارند دارای CRIبالاتری نسبت به منابع نوری با منحنی توزیع طیفی توان گسسته هستند.

نمونه منبع نور با منحنی توزیع طیفی توان پیوسته لامپ های رشته ای و نمونه منبع نور با توزیع طیفی توان گسسته ، لامپ های فلورسنت هالو فسفات هستند. اما در لامپ ها و چراغ های  LED نیز پیشرفت های چشمگیری در زمینه CRI رخ داده است به طوری که برخی تولیدکنندگان ادعا می کنند به CRI بالای ۹۵ دست یافته اند. با این توضیحات زمان آن رسیده است که به CRI لامپ ها و چراغ ها بیشتر توجه کنیم و آن را یکی از ملاک های مهم انتخاب قرار دهیم. محصولات آریانور با داشتن بالاترین مقدار CRI یعنی بالاتر از 80 ، متناسب با فضای موردنظر شما، می تواند بهترین و مناسب ترین انتخاب برای شما باشد. برای دیدن محصولات اینجا کلیک کنید.

مزایای شاخص نمود رنگ بالا

مزایای شاخص نمود رنگ بالا چیست؟ پاسخ این سوال به این صورت است که شاخص نمود رنگ بالا می تواند باعث شود که:

• حضور مشتری در فروشگاه شما بیشتر شود و بنابراین احتمال خرید بالا می رود.
• مشتری رنگ اجناس را واقعی تر ببیند و در نتیجه در انتخاب اجناس با اطمینان بیشتری اقدام نماید.
• مرجوعی اجناس و یا خدمات شما کاهش یابد و در نتیجه اعتبار کسب و کار شما را افزایش دهد.
• در منزل خود احساس راحتی بیشتری کنید و در نتیجه بر عملکرد شما تاثیر بگذارد.